C - Adolesan ve Üreme Sağlığı ve Hakları

Adolesan dönemi fiziksel ve duygusal süreçlerin yol açtığı cinsel ve psiko-sosyal olgunlaşma ile başlayan, bireyde görülen hızlı fiziksel, psikolojik ve sosyal değişimler ile kendini gösteren bir süreçtir.
 

Adolesan dönemini, cinsel etkinlik ve isteklerin artması ve adolesanların bu konularda daha çok risk alması sonucunda uyuşturucu ve alkol kullanımı, sigara ve korunmasız cinsel ilişkiye dayalı cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılımı ve erken gebelikler gibi cinsel ve üreme sağlığına potansiyel tehdidin en yüksek olduğu yaş grubu olarak görmek gerekmektedir.

 

Türkiye’de gençlik dönemi ve gençlerin önündeki fırsat ve karşılaştıkları engellerin doğru anlaşılması, etkin politikalar geliştirilebilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu dönemin iyi yönetilebilmesi ve adolesanların cinsel sağlıklarını tehdit eden risklerden en az etkilenmeleri ancak onların gereksinim duydukları bilgi, hizmet ve danışmanlık hizmetlerine kolay ulaşabilmeleri ile mümkün olur.

 

Hem Dünya Sağlık Örgütü hem de Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansında alınan uluslararası gündem çağrılarını dikkate alan UÇM, önemli çalışma alanlarından birisi olarak üreme sağlığı ve hakları ile özel öneme sahip olan adolesan/genç sağlığını koruyup geliştirmek amacı ile çalışmalar yapmaktadır. UÇM bu alanda yapılan çalışmalara öncelik vererek toplumsal desteğin sağlanması, sağlık sistemi kapasitesinin güçlendirilmesi, öncelikler konusunda bilgi arttırılması, politikacıların harekete geçirilmesi, destekleyici yasama ve düzenleyici mekanizmaların çalışması için yeni araştırmalar, hizmet sunuculara eğitimler, üreme sağlığını potansiyel olarak tehdit edici konular ile ilgili çeşitli toplantılar düzenlemekte ve yapılan çalışmaların dokümantasyonu için raporlar, kitaplar ve makaleler yayınlamaktadır.

Risk Altındaki Gençler için Cinsel Sağlık Hizmetleri Programının Güçlendirilmesi İçin Çalıştay, UNFPA Doğu Avrupa ve Orta Asya Bölgesel Ofisi (EECARO), İstanbul, 23-27 Nisan 2013

UÇM, UNFPA Doğu Avrupa ve Orta Asya Bölgesel Ofisi ile birlikte Risk Altındaki Gençler İçin Cinsel Sağlık Programının Güçlendirilmesi konusunda 23-27 Nisan 2013 tarihinde İstanbul UNFPA Bölgesel Ofisinde bir çalıştay düzenlemiştir.  Bu çalıştayın ana amacı “Risk Altındaki Gençler için Cinsel ve Üreme Sağlığı Eğitici Eğitimi” kursunda kullanılan Eğitici Eğitimi Modülü’nün gözden geçirilmesi ve bu modülden yararlanılarak ülke düzeyinde yeni eğitim müfredatının geliştirilmesi idi. Bu çalıştayın özel amaçları şunlardı:

1. Eğitici Eğitimi Modülünün gözden geçirilmesi ve  bu modül hakkında uzman görüşlerinin değerlendirilerek  başarılı noktalarının yanısıra eksiklerinin saptanması
2. Ülke bazında yapılacak olan eğitim müfredatı için teknik ve kanıta dayalı tavsiyelerin geliştirilerek gerekli adımların belirlenmesi
3. Risk Altındaki Gençler ve Adolesanlar için Üreme ve Cinsel Sağlık Hizmetlerinin  Bölgesel ve Ülke düzeyinde uygulanması için gerekli girdilerin sağlanması.

Ülke düzetinde hazırlanacak yeni eğitim Modülü’nün Eğitici Eğitimi yerine, hizmet sunucuları için tasarlanacak rutin bir kurs programının olması gerektiği kabul edilmiştir.Bu eğitimin hizmet sunumu açısından uygulamaya yönelik olmasına, kurs organizatörleri ve kolaylaştırıcılar için gerekli olan bilgilerin yer almasına önem verilmiştir.
Uluslararası Değerlendirme Geliştirme Eğitim Programı, 10-23 Haziran 2013, Carleton Universitesi, Ottawa, Kanada

UÇM’den Dr. Ayşegül Esin Carleton Universitesi ve Dünya Bankası işbirliğinde Ottowa, Kanada’da düzenlenen “Uluslararası Değerlendirme Geliştirme Egitimi” Programı’na katılmış ve bu programdan uluslarası sertifika alarak “Uluslararası Değerlendirmeci” olmuştur. Bu kursun amacı İzleme ve Değerlendirme konusunda katılımcılara kapsamlı bir program sunmaktır. Bu eğitim, izleme ve değerlendirme konusunda çalışmalarda değerlendirme deneyimi veya eğitimi olanlar, ya da bilgilerini yenilemek ve güncellemek isteyenler için tasarlanmıştır. Kursa 81 ülkeden 174 katılımcı katılmış ve sertifika almıştır.

“Daha Bütüncül ve İyi Sağlık Sonuçları için Birinci ve İkinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Denge Konferansı”, 9-10 Eylül 2013, İstanbul

Sağlıkta hasta ve insan odaklı  yaklaşım birinci basamakta hizmet sunumunda toplum odaklı sağlık kuruluşlarının temel özelliklerdir. Demografik ve epidemiyolojik geçiş ve yoksulluk ile ilgili olarak artan sosyal ve sağlık sorunları, Avrupa’daki sağlık sistemlerini kapsamlı ve bütüncül sağlık hizmetleri sunması için zorlamaktadır. Günümüzde sağlık yaklaşımında çoklu hastalıklar ve dikey örgütlenme modelleri yerine kişinin ve ailesinin ihtiyaçlarına yönelik bütüncül yaklaşımlar yer almalıdır. Bu yeni değişim yaklaşımı sadece yeni sağlık organizasyon modeli için değil aynı zamanda yeni sağlık sunucularının kalitesini arttırmaktadır. Bu amaçla Türkiye Aile Hekimleri Derneği (TAHD) ile Avrupa Birinci Basamak Hizmetleri Forumu (ABBHF) “Daha Bütüncül ve İyi Sağlık Sonuçları için Birinci ve İkinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Denge Konferansı”nı 9-10 Eylül 2013 tarihinde İstanbul’da düzenlemiştir. Sağlık sisteminin daha fazla hakkaniyet ve verimliliğe hizmet edebilmesi için   sağlık sisteminde uygun koşulların oluşması ve birinci basamak hizmet sunucuların hizmet sundukları topluma yönelik çalışması gerekmektedir. Burada önemli bir başka nokta da ikinci basamak ile etkili işbirliğinin sağlanmasıdır. Bu nedenle, ABBHF ve TAHD ile Uluslararası Hastane Federasyonu ve DSÖ Avrupa Bölgesel Ofisi tarafından desteklenen bu konferans sayesinde birinci ve ikinci basamak sağlık sistemleri arasında bir denge sağlanması ile hizmetler arası koordinasyonun sağlanması ve nihai olarak  daha iyi sağlık sonuçlarına ulaşılabilir.

Otuz ülkeden 160 delegenin katıldığı konferansta UÇM “Nüfus Aktivitelerinde Finansal Akışın Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerini Türkiye’de Nasıl Etkilediği” konulu bildiri sunmuştur.

Çalıştaydan çıkan sonuçlar şunlardır:

• Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde sağlık indikatörleri arasındaki açığı, Üreme Sağlığı Programları sayesinde kapatılabilir. Türkiye Binyıl Kalkınma Hedefleri ve Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı hedeflerine ulaşabilmek için daha güçlü adımlar atmak zorundadır. Aşılama, Aile Planlaması ve Gebe İzlemi Programları, Sağlıkta Dönüşüm Programı uygulamasından önce Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü sorumluluğunda iken, Sağlıkta Dönüşüm Programı  ile Aile Hekimleri, Sağlık Ocakları, Ana Çocuk Sağlığı Merkezleri ve Toplum Sağlığı Merkezleri bu hizmetleri sunmakla yükümlü olmuşlardır.
• Üreme Sağlığı ve dolayısı ile Aile Planlaması hizmet sunumunda  karşılaşılan güçlükler şunlardır: Sağlık Bakanlığı birimleri arasında koordinasyon güçlüğü, Aile Planlaması ve Üreme Sağlığına ayrılan bütçenin kullanılmasında karşılaşılan engeller, sağlık personelinin aşırı yer ve birim değişikliği, kaliteli hizmet sunucuların yer değişikliği nedeni ile kısıtlı personel, personelin ülkenin doğu batı, şehir ve kırsal bölgelerde dengesiz dağılımıdır.

 
Türkiye’deki Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı için ayrılan fonlar yeterli değildir. Dünyada oluşan ekonomik kriz ve yakın gelecek için ayrılan fonların yetersizliği yüzünden Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferans hedeflerine ulaşabilmek için oluşturulan Eylem Planınını yürütülebilmesi tehlikeye girmiştir. Hem ulusal hem de uluslararası nüfus faaliyetleri için ayrılacak bütçenin arttırılması gerekmektedir. Türkiye’de nüfus faaliyetleri için yapılan harcamalarda özellikle 2006 yılından sonra ciddi anlamda kısıtlanma olduğu gözlenmektedir. Bu geçiş sürecinin sonunda Ana Çocuk Sağlığı Merkezlerinin sayısı azaltılmış ve fonksiyonlarının Aile Sağlığı Hekim ve Personeli tarafından sağlanması düşünülmüştür. Halen bu yeni sağlık yapılanmasında üreme sağlığı hizmetlerinde aksaklıklar yaşanmaktadır.

Konferans sunumları Uluslararası Bütüncül Bakım Dergisi 13. Özel Sayısında yayınlanmıştır.
http://www.ijic.org/index.php/ijic/article/view/URN%3ANBN%3ANL%3AUI%3A10-1-114855

Türkiye’de Aile Planlaması Hizmetleri Hakkında Politika Dökümanı Hazırlanması

UÇM İsviçre Tropik ve Halk Sağlığı Enstitüsü ve UNFPA Doğu Avrupa ve Orta Asya Bölgesel Ofisi için son 10 yılda Türkiye’de Aile Planlaması ulusal ve bölgesel trendleri hakkında veri toplayıp analiz etmiştir. Bu araştırmanın amacı Doğu Avrupa ve Orta Asya Bölgesi için Aile Planlaması Politika Dökümanı oluşturulmasında UNFPA’ye destek olmaktır. Bu Politika Dökümanı, bölgede değişen demografik, sosyal ve çevresel politikaların Aile Planlamasındaki rolünü daha iyi kavrayabilmek için savunuculuk çalışmalarında kullanılacaktır. Ayrıca bu döküman sayesinde UNFPA Ülke Ofisi, Aile Planlaması ile ilgili ülke düzeyinde yapacakları faaliyetlerde rehber olacaktır. Bu çalışmada UÇM Aile Planlaması hakkında son 10 yılda çıkan ulusal kanun, yönetmelik ve stratejileri, demografik projeksiyonlar, üreme sağlığı ve aile planlaması hakkında yapılan maliyet-yarar araştırma ve raporlarını, Aile Planlaması Değerlendirme Raporları, özellikle savunmasız grupların Aile Planlaması kullanımına yönelik kalitatif araştırmaları incelenmiştir. Ayrıca konu hakkında uzman akademisyen, STK, Sağlık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve BM temsilcileri ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Bu çalışmanın bir kaç önemli bulgusu aşağıda sunulmuştur;

Türkiye, kadın sağlığı, cinsel sağlık ve hakları, kadının güçlendirilmesi ve toplumsal cinsiyet hakkında bulunan bütün BM sözleşmelerini imzalamıştır. Türkiye bu sözleşmelerde yer alan uygulamaların yürütülmesi için gerekli kanun ve yönetmelik değişikliklerini de gerçekleştirmiştir. Kişiler doğurganlık konusunda kendi seçimlerini yapmakta hürdür, Birinci basamaktan hizmet talep eden herkes bu hizmetleri ücretsiz almaktadılar. Halka çok çeşitli aile planlaması malzemesi sunulmaktadır. İstekli kürtaja 10 haftaya kadar yasal izin verilmektedir ve kürtajın bir aile planlaması (AP) yöntemi olarak kullanılmaması konusunda bilgi verilmektedir.

Yeni “Sağlıkta Dönüşüm Yasası” ile birlikte Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı ile Aile Planlaması Hizmet sunumunda karşılaşılan güçlükler vardır;

• Kısıtlı Lojistik
• Aile Hekimleri ve Aile Sağlığı Elemanlarının konu hakkında yetersiz eğitimi
• Performans kriterleri (Aile Hekimleri gebe, bebek izleminden artı 10 performans alırlarken, AP hizmet karşılığı sıfır performans getirmektedir)

Türkiye’nin ekonomik anlamda çok gelişme gösterdiği için artık gelişmekte olan ülkeler sınıfında yer almamaktadır. Bu ekonomide yaşanan pozitif gelişmenin yansımaları ne yazık ki cinsel sağlık ve aile planlaması alanlarına yansımamaktadır. Uluslararası kaynaklardan gelen cinsel sağlık ve aile planlaması fonları azalmıştır, hükümet de bu boşluğu doldurmamaktadır. Tüm bu olumsuzluklar yüzünden cinsel sağlık ve aile planlaması alanlarında süregelen bir gerileme yaşanmaktadır.

Politika ve kanunların sistematik olarak tekrar elden geçirilmesi, AP hizmeti sunulan kurumlarda yüksek kalitede Aile Planlaması ve Üreme Sağlığı hizmeti sunumunun sağlanması, ulusal veri taban sisteminin kurulması, bilimsel araştırmaların arttırılması, aile planlaması ve üreme sağlığı eğitimlerinin arttırılması ve güçlendirilmesi, ülke çapında eğitimcilerin arttırılması, ulaşılabilir korunma metotlarının yaygınlaştırılması, uluslararası işbirliği ve bu işbirliğinin devamlılığının sağlanması ile Aile Planlaması alanındaki açık karşılanabilecektir.

Parlamenterlerin, STK’ların, uzman kuruluşların ve akademisyenlerin Aile Planlaması hakkındaki politikaların ve talebin devamlı izlemesi, sorgulaması, yakın takip etmesi gereklidir. Savunuculuk çalışmalarının her alanda yaygınlaşması teşvik edilmelidir.

Risk Altındaki Gençlere Yönelik Kapsamlı Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmet Sunumuna Yönelik Ülke Düzeyinde Uluslararası Eğitim (21-25 Ekim 2013, Kairakkum/Tacikistan)

UÇM, UNFPA Doğu Avrupa ve Orta Asya Bölgesel Ofisi ve Tacikistan UNFPA Ofisinin desteği  ile birlikte Risk Altındaki Gençlere Yönelik Kapsamlı Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmet Sunumuna Yönelik Ülke Düzeyinde Uluslararası Eğitimi 21-25 Ekim 2013 tarihinde Kairakkum, Tacikistan’da gerçekleştirmiştir. Kurs ulusal kapasiteyi güçlendirmeye yönelik devlet kuruluşları, BM kuruluşları ve STK’larda risk altındaki gençlerle çalışan genel pratisyenler, ebeler, sağlık hizmet sunucuları ve sosyal hizmet uzmanları için tasarlanmıştır. Kursa bu sene Özbekistan’dan, Kırgizistan’dan ve Tajikistan’dan  20 katılımcı gelmiş ve sertifika almaya hak kazanmıştır. Kurs genel olarak 2 ulusal, 2 uluslararası eğitimci gözetiminde Rusça sunulmuştur.

Son değerlendirme sonuçları göstermektedir ki Risk Altındaki Gençlere Yönelik Kapsamlı Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmet Sunumuna Yönelik Ülke Düzeyinde Uluslararası Eğitim çok gerekli ve yararlıdır.

Bu eğitim sonrasında Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan’dan bu eğitimin sürdürülmesi talepleri gelmiştir.

Kahire+20 ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, Türkiye Çalışma Platformu, 29 Kasım 2013 ve 20 Aralık 2013, İstanbul

1994 yılında geliştirilmiş olan Birleşmiş Milletler Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı (ICPD) Eylem Planı, 179 ülke tarafından onaylanmış, ülkemizde Sağlık Bakanlığı başta olmak üzere kamu kuruluşları ve sivil toplum için önemli bir referans olmuştur. Bu uluslararası anlaşmada nüfus, sürdürülebilir kalkınma ve kadınların güçlendirilmesi temelinde üreme hakları ve cinsel haklar, temel insan hakları kapsamında tanımlanmıştır.

Şu anda Birleşmiş Milletler (BM)’de bu konuda hepimizi yakından ilgilendiren çok önemli bir süreç devam etmekte. 2014 yılında BM’de tüm dünya hükümetlerinin katılacağı bir BM Genel Kurul toplantısıyla ICPD Eylem Planı’nın 20. yıl değerlendirilmesi yapılacaktır. Kısaca “ICPD+20” olarak adlandırılan bu toplantıda, ICPD konusunda 2014 sonrasına ilişkin kararlar alınması planlanmaktadır.

Buna paralel olarak işleyen çok önemli başka bir BM süreci daha bulunmaktadır: Brezilya’da, Haziran 2012’de gerçekleştirilen BM Rio+20 Konferansı’nda alınan bir kararla başlayan “BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Süreci.” Bu  çok önemli süreçte 2015 yılında Birleşmiş Milletler nezdinde tüm dünya ülkeleri bir araya gelerek 2015 sonrasındaki yıllar için küresel sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin içeriğini belirleyeceklerdir.

Kahire+20 ve SKH Platformu, cinsel sağlık ve üreme sağlığının, cinsel haklar ve üreme haklarının, kadınların güçlenmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin, gençlerin ve ergenlerin hakları ve güçlenmesinin sürdürülebilir kalkınmanın temelidir.

Kahire+20 ve SKH Platformu yukarıda sıralanan hedeflerin gerçekleşmesi amacıyla bir araya gelmiş UÇM’nin desteklediği bir platformdur.

Adolesanlarda İstenmeyen gebeliği Önlemek için  Araştırma Protokolü GeliştirmeToplantısı, 17-18, Şubat, 2014, Ankara

UNDP/UNFPA/UNICEF/DSÖ/Dünya Bankası, İnsan Üremesinde Geliştirme ve Araştırma Eğitim Bölümü ile işbirliği birlikte UÇM, Bilkent Üniversitesi Ankara’da DSÖ/ Üreme Sağlığı Programı Adolesan Cinsel ve Üreme Sağlığı Araştırma Danışma Grup Toplantısı gerçekleştirilmiştir.

UÇM Başkanı Prof. Tomris Türmen tarafından açılan toplantının amacı, çok uluslu tekrarlayan hamilelik riski altındaki adolesanlarda gebeliği önleyici yöntem kullanımının etkisini arttırmak için Etkinlik Deneme Önerisidir. Adeloseanlarda istenmeyen gebelik sağlık riskleri ve sosyal maliyeti ile birlikte çok yaygın bir halk sağlığı sorunudur. Adolesan annelerden doğan bebekler tüm yenidoğanların yaklaşık %11’ini oluşturmaktadır ve bu doğumların %95’I gelişmekte olan ülkelerdedir.

Erken yaşlarda çocuk doğurmak hem anne hemde yenidoğan için sağlık riski taşımaktadır. Az ve orta gelirli ülkelerde 15-19 yaş adolesanlarda hamilelik ve doğum yapmaya bağlı gelişen komplikasyonlar en önemli ölüm sebebidir. Bu genç kadınların bir kısmı bu hamileliği planlamışken pek çoğu için istenmeyen gebelik oluşmuştur.  Eğer çiftler doğum kontrol yöntemleri ile iki gebelik arasını en az 2 yıl açarlarsa anne ve bebek ölümleri ve bunlara bağlı gelişen hastalıkları önlenebilir.  Adolesanlarda istenmeyen gebeliklerini önlenmesindeki başarı gebeliği önleyici metodlara ulaşım ve kullanımı önündeki en önemli bariyerleri ortadan kaldırmaktadır. Bu bariyerler toplum, sağlık kurumu ve kişisel seviyelerde karşımıza çıkmaktadır. İnsan Üremesinde Geliştirme ve Araştırma Eğitim Bölümü hamile kalma riski yüksek olan adolesanlarda hamileliği önlemeye yönelik 3 ayrı müdahale yöntemi ile bu açığı kapatmak için böyle bir çalışma tasarlamıştır. Müdahale yöntemleri ölçeklendrimeye göre seçilecek ve tasarlanacaktır. Her müdahale yönteminin maliyet verileri hesaplanacak ve her tekrarlayan istenmeyen gebeliği önleme müdahale yöntemi için maliyet etkisi ayrıca belirlenecektir.
Araştırmanın amacı; birlikte ve ayrı ayrı adolesanlarda tekrarlayan istenmeyen gebeliği (2 yıldan az) azaltmak için her 3 müdahale yönteminin (medya kampanyası, akran danışman ve sağlık personeli eğitimi) etkisini saptamaktır.

Toplantıda önerilen müdahale yöntemleri, araştırmanın çıktıları, araştırma soruları, bölge ve yer seçimi ile araştırma tasarımı tartışılmıştır. Ayrıca UÇM’nin Cinsel ve Üreme Sağlığı programı sunulmuş ve ileride yapılabilecek işbirliği aktiviteleri tartışılmıştır.

Sonuca Dayalı Yönetim Ve UNFPA Finansal Yönetim Eğitimi, 28-30 Nisan 2014, Istanbul, Türkiye

UNFPA DAOA Bölgesel ofisi, Bölge Ofisi ile Uygulayıcı Ortaklarının kapasite geliştirme stratejisi çerçevesinde Sonuca Dayalı Yönetim/ İzleme ve Değerlendirme kapasite geliştirme Eğitim Çalıştayı düzenlemiştir. Bu çalıştayın müfredatı BM kuruluşları için Sonuca Dayalı Yönetim (SDY) Eğitimi veren bir kurumun standart eğitim müfredatı baz alınarak tasarlanmıştır. Müfredat UNFPA SDY ve finansal yönetim politika ve prosedürlerine göre eğitim için adapte edilmiştir. Eğitimin amacı;  hem bölgesel ofis hemde uygulayıcı ortakları çalışanlarının program sonuçlarının sonuca dayalı planlama ve yönetim bilgi ve becerilerini geliştirmektir.

Üç günlük çalıştayda aktiviteler; eğitim sunumları, grup çalışmaları, oturum tartışmaları ve pratik zorluklar değerlendirilmiştir. UNFPA Uygulayıcı Ortağı olan UÇM’den iki kişi çalıştaya katılmış, sonuçlarının sonuca dayalı planlama ve yönetim, uygulama, izleme ve değerlendirme, bölgesel programlar için raporlama, finansal raporlama ve SDY/İzleme ve Değerlendirme konuılarındaki bilgi ve becerilerini geliştirmişlerdir. Ayrıca program performans ve SDY konularında yaşanan pratik zorluklar saptanarak çözüm yolları önerilmiştir.

Batı Avrupa ve Orta Asya Bölgesi’nde Risk Altındaki Adolesanlar/Genç İnsanlar için Kapsayıcı Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmetleri

UÇM 2011 yılından beri en savunmasız grupta yer alan Risk Altındaki Adolesanlar ve Genç İnsanlar(RAA ve RAGİ) ve HIV ile yaşayan kişiler ile ilgili çalışmalarına öncelik vermektedir. UÇM ve UNFPA Doğu Avrupa ve Orta Asya Bölgesel ofisi (DAOABO) adolsesan ve gençlerin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı ve Haklar konusunda 2011 yılından beri iş birliği içerisindedir. UNFPA DAOABO “Risk Altındaki Adolesanlar /Genç İnsanlar için Kapsamlı Cinsel ve Üreme Sağlığı Hizmet Sunumunda Eğitici Eğitimi” geliştirilmesini, Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı(CSÜS) sisteminin güçlendirilmesi için desteklemektedir. 2011 yılından beri Arnavutluk, Azerbeycan, Belarus, Bulgaristan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Makedonya, Moldova, Tajikistan, Türkmensitan, Türkiye ve Özbekistan’dan  36 sağlık personeli RAA ve RAGİ konusunda teknik ve pratik bilgilendirilmiştir ve kendi ülkelerine döndüklerinde bu bilgileri adolesan ve gençler ile paylaşabilmişlerdir.

Risk Altındaki Adolesanlar /Genç İnsanlar için Kapsamlı Cinsel ve Üreme Sağlığı Hizmet Sunumunda Eğitici Eğitimi kursunun amacı Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı ve Haklar hizmet sunumunda kapasite geliştirilmesi, genç dostu Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı ve Haklar hizmetlerine özellikle HIV ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarda dahil olmak üzere Risk Altındaki Genç İnsanların erişimini arttırmaktır. Eğitimler sırasında çok değerli geribildirimler hem eğiticilerden hemde eğitim alan kişilerden elde edilmiştir ve bunlar bu eğitim klavuzlarının geliştirilmesinde kullanılmıştır. Eğitici Eğitim Klavuzu, tüm eğitim sunumları, hem eğiticiler hemde eğitimciler için hazırlanan detaylı kullanım klavuzu hazırdır.

İkinci eğitim paketi olarak Eğitici Eğitimini alan yeni eğitmenlerin kendi ülkelerinde kullanabilecekleri yeni Eğitim Klavuzu da geliştirilmiştir. UNFPA DAOABO ile UÇM Tajikistan’da ilk pilot uygulaması yapılması için 2013 yılında bu ikinci eğitimin taslak paketini hazırlamış ve Tajikistan UNFPA Ülke Ofisinin yardımları ile gerçekleştirilmiştir. Ulusal organizasyonlar, STK ve devlet kuruluşlarında çalışan uzmanların kapasitelerini geliştirmek için tasarlanmıştır. Bu pilot kursta toplanan geri bildirimler eğitim paketinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi için kullanılmıştır.

Bu kapsamda iki ayrı Eğitim Klavuzu hem İngilizce hemde Rusça hazırlanmıştır:

 

• Risk Altındaki Adolesanlar /Genç İnsanlar için Kapsamlı Cinsel ve Üreme Sağlığı Hizmet Sunumunda Eğitici Eğitimi
• Adolesanlar /Genç İnsanlar için Kapsamlı Cinsel ve Üreme Sağlığı Hizmet Sunumunda Ulusal Eğitim Kitabı.

UNFPA DAOABO ile UÇM Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkelerinde sürdürülebilir Eğitici Eğitimi ve Ulusal Eğitimlerin yapılabilmesi amacı ile bu iki ayrı Eğitim Paketini tamamlayarak kullanıcıların her iki dilde çıktı alabilmeleri  için web sayfasına koymayı planlamıştır. ICC bu konu ile ilgili uzmanlarla çalışıp gerekli değişiklikleri tamamlamaktadır. Profesyonel editörler her iki dilde eğitim setlerini yayına hazırlamakta ve grafik tasarımı yapıldıktan sonra  2014 sonunda kullanıcılara ulaştırılacaktır.Kullanıcılar hem UNFPA hemde UÇM web sayfasını ziyaret ederek bu Eğitim Paketine ulaşabilecektir. Bu eğitim paketinin revizyonunda UNESCO, UNFPA DAOABO sorumluları ve aktif Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Akran Eğiticilerinden oluşan bir uzmanlar grubu çalışmıştır. Bu Çalışma gurbu hem Eğitici Eğitimi hemde Ulusal Eğitim müfredat, oturum sunumlarıda dahil olmak üzere çalışmış, geri bildirim ve önerileri Eğitim Paketlerinde yerleştirilmiştir.

Ulusal Eğiticilerin Kapasite Geliştirilmesi için İhtiyaç Saptama ve Veri Tabanı Oluşturulması

Eğitim, bilginin iletişimi ve eğiticilerin performansının arttırılmasına rehberlik etme aktivitesidir. Bu hedefe ulaşabilmek için eğitmenlerin hangi seviyede performans sergilendiği ve eğitilenlerden hangi seviyede bilgi ve yeteneğin istendiği çok net olarak ortaya konmalıdır. Eğitimin değerlendirilmesi, eğitimi alanlardan, onların yöneticilerinden, onların iş arkadaşlarından, çalıştıkları kurumdan ve daha geniş anlamda toplumdaki “değer”inin saptanması ile bulunur. Tek başına bir tek kurs ile eğitim yeterli olmaz, öğrenme süreci kurs bitimi ile sonlanmaz. Aslında öğrenme süreci yeni öğrenilen bilgi ve becerilerin uygulamaya başlaması ile başlar. Bu nedenle UÇM eğitim alanların kapasite geliştirme ihtiyaçlarını değerlendirmek için bir araştırma yapmaktadır.

Verilen eğitimlerin değerlendirmesinin  amaçları(2011-2012, Ankara):

• Eğitim alan kişilerin bölgesel very tabanını oluşturmak
• Risk Altındaki Genç İnsanlar ile çalışma tecrübelerini öğrenmek, özellikle bu konuda karşılaştıkları güçlükleri saptayarak açıklarına yönelik yeni kapasite geliştirme programları ile onları ileriki çalışmalarında desteklemek
• Eğitimin uygunluğunu değerlendirmek ve  Risk Altındaki Genç İnsanlar ve Adolesanlarla çalışmalarında ne ölçüde yardımcı olduğunu saptamaktır.

Değerlendirmede öngörülen:

• Eğitimin uygunluğunun gözden geçirilmesi
• Verilen eğitimin etkinliğinin gösterilmesi
• Risk Altındaki Genç İnsanlara Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı ve Haklar konusunda daha iyi hizmet verebilmek için  katılımcıların açıklarını , ihtiyaçlarının araştırılması
• Eğitimci veritabanı/havuzu oluşturularak bölgede gençlerin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı ve Haklar konusunda bulunan kapasite ile hizmet sunumu için teknik destek sağlanması
• Öğrenilen dersler sonucunda ileride yapılacak benzer eğitimlerin geliştirilmesidir.

ARAŞTIRMALAR (2013 öncesi)

Ankara ilinde “Adolesan ve Gençlerin Gençlik Danışmanlık ve Sağlık Hizmet Merkezleri’nden beklenti ve ihtiyaçlarının saptanması araştırması” (DSÖ ve UÇM işbirliği ile)

Gençlerin ve adolesanların sağlığı ile ilgilenen UÇM Ankara’daki gençlerin ve adolesanların sağlık konularında ihtiyaç ve beklentilerini saptamak için “Gençlik Danışmanlık ve Sağlık Hizmet Merkez’lerinden Gençlerin Beklentilerini saptamak için Niteliksel (Kalitatif) bir Araştırma (Ankara’da 3 Merkezde)”, Sağlık Bakanlığı Gençlik Danışmanlık ve Sağlık Hizmet Merkezleri’nde (GDSHM) yürütülmüştür. Bu araştırma Ankara’da bulunan Etlik SSK Doğumevi ve Kadın Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi’nde yeralan GDSHM, Polatlı ilçesinde yer alan AÇSAP GDSHM ile Oran 75.Yıl Sağlık Ocağı GDSHM’leri bölgelerinde yer alan ilköğretim ve liselerden seçilen okullarda bulunan son sınıf öğrencileri ile yürütülmüştür. Araştırma kapsamında bu okullarda okuyan gençler ile odak grup görüşmeleri ve GDSHM personeli ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır.

 

Araştırma sonuçlarında adolesan ve gençlerin Gençlik Danışmanlık ve Sağlık Hizmet Merkezleri’nde sunulan hizmetler konusunda bilgi sahibi olmadıkları, verilen hizmetlere talebin çok düşük olduğu, bu merkezleri ziyaret edenlerin daha çok genel rahatsızlıkları sebebi ile ya da sağlık raporu almak amacıyla başvurdukları ortaya çıkmıştır.

 

Merkezlerde çalışan sağlık personeli ile gerçekleştirilen derinlemesine görüşmeler, merkezlerde fiziki ortama ait eksiklikler, uzman personel eksikliği gibi sorunlar bulunduğu, adolesan ve gençlerin ziyaretlerinde en fazla görüşmelerin gizliliği konusunda tereddüt yaşadıklarını ortaya çıkarmıştır. Bu araştırmaya ait bir değerlendirme raporu hazırlanmış ve ilgili makamlara sunulmuş ve dağıtılmıştır.

 

• Sekiz Üniversite Adolesan Araştırması (4 yıl sonra)

 

UÇM’nin sekiz üniversite ile işbirliğinde 2007 yılında yaptığı üniversite birinci sınıf öğrencilerinin adolesan dönemi konusundaki bilgi ve yaşam tarzlarının belirlenmesi araştırmasının izlemi ve bilgi düzeyindeki değişimlerin izlenmesi amacıyla ikinci, yeni bir araştırma planlanmıştır. Aynı grup öğrencilerin, 4 yıl sonraki bilgi/yaşam tarzlarının incelendiği bu araştırmanın sonuçları yayınlanmıştır.

 

UÇM başkanlığında gerçekleştirilen çalıştayda elde edilen sonuçlar Avrupa’dan katılan çeşitli uzmanlara sunulmuştur. Bu çalıştayda hazırlanan film, 62. Dünya Sağlık Asamblesi’nde sunulmuştur. (htpp://www.euprimarycare.org)

 

Çalışmaların sonucunda Avrupa’da Cinsel ve Üreme Sağlığının birinci basamak sağlık hizmetlerine yerleştirilmesi ve güçlendirilmesi hakkında standartların yer aldığı bir yönerge hazırlanmıştır. Bu çalışmalarda Türkiye’yi UÇM temsil etmiştir.

 

• Romanya’da yapılan ikinci çalıştaya UÇM başkanlık yapmıştır. Dünya Sağlık Örgütü’nün de desteklediği girişim ile European Forum for Primary Care’in (EFPC) Çalışma Raporu’na son hali verilmiştir. Bu toplantıda Avrupa’da Cinsel ve Üreme Sağlığının Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerine Entegrasyonu için yapılması gereken adımlar planlanmıştır. Çıkan sonuçların duyurulduğu makale Quality in Primary Care dergisinde yayınlanmıştır. (Integrating Sexual and Reproductive Health in Primary Health Care in Europe; Ketting E, Esin A. Quality in Primary Care, 2010). Konu hakkında hazırlanan Çalışma Raporu 30 Ağustos 2010 tarihinde İtalya’nın Pisa şehrinde yapılan III. Avrupa Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Geleceği Kongresi’nde sunulmuştur.

 

• Avrupa’da Cinsel Sağlık Eğitimi ve Uygulamaları Toplantısı, 23-26 Kasım 2010; Almanya

 

Alman Hükümeti, Alman Federal Sağlık Eğitim Merkezi (BZgA) ve WHO Avrupa Ofisi önderliğinde Avrupa’da Cinsel Sağlık Eğitimi’ni geliştirmek için Köln’de yapılan toplantıya Türkiye’den sivil toplum kuruluşları adına UÇM katılmıştır.

 

Bu çalıştay, Cinsel Sağlık Eğitimi standartlarının uygulanması için pratik programlar geliştirmek amacıyla yapılmış ve ülkelerin üreme sağlığı eğitimlerinin durumu sağlık göstergeleri ile sunulmuştur. Bu toplantıda geliştirilen Cinsel Sağlık Standartları daha sonra Kasım 2011 tarihinde Madrid’de resmileşmiştir. Bütüncül Cinsel Sağlığın temelinde olan standartlar sadece cinsel veüreme sağlığı ve haklarını değil cinselliğe pozitif yaklaşımı da içermektedir. Bu toplantıya katılan 9 ülke temsilcileri, cinsel sağlık eğitimi standartlarının uygulanmasına geçilmesinde karşılaşılan güçlükler ve bu güçlüklerin aşılması için yapılması gereken eylem planlarını hazırlamışlardır. Türkiye adına hazırlanan plan UÇM temsilcisi tarafından takdim edilmiş ve Türkiye’de uygulayıcı kuruluş olarak da UÇM, Dünya Sağlık Örgütü tarafından görevlendirilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından standartların Türkçe’ye çevirisi yapılmıştır.

 

• Birinci Basamakta Cinsel ve Üreme Sağlığı Hizmetlerinin Güçlendirilmesi Sempozyumu, 9 Aralık 2010, Ankara

 

Bu toplantının amacı; Türkiye’de yeniden yapılanan sağlık sisteminde aile hekimliği içinde üreme sağlığı hizmet sunumunun güçlendirilmesi ve stratejilerin geliştirilmesinde üst düzey yöneticilerin yol haritası hazırlamaları için katıkıda bulunmaktır. T.C. Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürü ve Avrupa Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Forumu (EFPC) Koordinatörü ve Dünya Sağlık Örgütü/Avrupa Bölge Ofisi Sorumlusu, UNFPA Türkiye Ofisi Sorumlusu’nun da katıldığı bu toplantının sonuçları European Journal of General Practice (2011; 17: 76–77) de yayınlanmıştır.

• Gençlik Konferansı, 9-11 Mayıs 2011, İstanbul

 

Birleşmiş Milletler Genel Asamblesi 12 Ağustos 2010-11 Ağustos 2011 Gençlik Yılı olarak ilan etmiştir. Uluslararası Gençlik Yılında gençlere verilen sözlerin gerçekleştirilmesi, genç katılımının teşvik edilmesi, kültürlerarası ve nesillerarası diyaloğun arttırılması, uluslararası Binyıl Kalkınma Hedefleri gibi antlaşmaların hedeflerine ulaşması amaçlanmıştır.UNFPA Doğu Avrupa ve Orta Asya Bölge Ofisinin İstanbul’da düzenlediği Konferansa bölgede yer alan 27 ülkenin hükümet yetkilileri, parlamenterler, uluslararası kuruluşlar, STKlar, akademisyenler ve genç liderler katılmıştır.

 

Konferansa katılan UÇM’nin de katkıda bulunduğu sonuç raporu önerilerin uygulanması ve raporlanması için mekanizmaların geliştirilmesini, Bin Yıl KalkınmaHedefleri Raporu’na ek olarak gençlikte kaydedilen gelişimin 2015 yılına kadar raporlanması önerilmiştir. 

Uluslararası Adolesan/Gençlerin Cinsel ve Üreme Sağlığı Kursu 2009 - 2010, Ankara

 

UÇM’nin 2001 yılından bu yana, son on yıldır, UNFPA ile işbirliği çerçevesinde gerçekleştirilen Uluslararası Adolesan/Gençlerin Cinsel ve Üreme Sağlığı Kursu’nun onuncusu 1-12 Kasım 2010 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

 

Kurslara Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Bosna-Hersek, Gürcistan, Irak, Kazakistan, Kırgızistan, Kosovo, Makedonya, Filistin, Romanya, Tacikistan, Türkiye ve Özbekistan’dan farklı meslek gruplarından 30 profesyonel katılmıştır. Kursun amacı adolesan/gençler ile çalışan yönetici düzeyindeki sağlık çalışanlarının adolesan/gençler ve cinsel ve üreme sağlığı hakkında bilgi ve becerilerinin arttırılmasıdır.

 

Kurs konuları arasında gençlerin üreme sağlığı hakları, adolesanların fiziksel gelişimi, yaşam becerileri, Genç Dostu Merkezler, Cinsel Sağlık Eğitimi gibi çok farklı konular, farklı üniversitelerden eğitimci olarak kursa destek veren akademisyenler tarafından, interaktif metodlar kullanılarak kursiyerlere aktarılmıştır. Kursun son iki gününde kendi ülkelerine döndüklerinde burada aldıkları eğitim doğrultusunda uygulayacakları Eylem Planını hazırlayarak kursun son günü bu eylem planını sunmuşlardır.

 

ÜREME SAĞLIĞI EĞİTİMLERİ

 

• Risk Altındaki Gençler için Cinsel ve Üreme Sağlığı Eğitici Eğitimi, 8-14 Aralık 2011, Ankara

 

Uluslararası Çocuk Merkezi’nin UNFPA Doğu Avrupa ve Orta Asya Bölgesel Ofisi ile yapılan eğitim işbirliği gereğince, bir haftalık pilot eğitim düzenlenmiştir. Bu eğitimi Arnavutluk, Bulgaristan, Gürcistan, Makedonya, Moldova ve Türkiye’de konu ile ilgili çalışan 17 hizmet sunucusu tamamlamış ve Eğitici Eğitimi Sertifikasını almıştır. Eğitim dili İngilizce olan bu kursa UNFPA Ülke ve Bölgesel ofisinden uzmanlar katılmıştır. Eğitim; HIV için en yüksek risk altındaki gençler ile çalışan profesyonellerin eğitim becerilerini ile bilgilerini geliştirmeye yöneliktir.

 

Bu kurs gelecek yıllarda da UÇM tarafından sürdürülecektir.

Aktif Sivil Diyalog Projesi, Türkiye ve Avrupa Birliği arasında Sivil Toplum Diyaloğunun Desteklenmesi amacıyla Diyalog için Gençlik Girişimleri isimli bir projedir.

 

UÇM, uluslararası ve ulusal düzeyde gençlerle ilgili ağ çalışmalarında etkin rol aldığı için Gençlik Servisleri Merkezi (GSM) tarafından Lunaria/İtalya ve Eurodesk/İtalya ortaklığı ile sürdürülen projede yer almıştır. Proje, Türkiye’de gençlerle çalışan STK’ların Avrupa tabanlı gençlik bilgilendirme sistemlerine entegre olmasını sağlamayı, karşılıklı olarak kalıcı bir bilgi akışının oluşturulmasıyla topluluklar arasında sivil toplum diyaloğunu kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. Proje Avrupa’daki gençlik bilgilendirme sistemleri, bilgi ağları ve Türkiye’de konuyla ilgili gelişmeler konusunda Türkiye’deki STK’larının bilgi seviyesini arttırmayı, aynı zamanda Avrupa Birliği’nin gençlik bilgilendirmesi konusundaki politikalarını ve gençlik bilgilendirmesinin sivil toplum diyoloğundaki yeri ve önemini gençlik alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarına aktarmayı hedeflemektedir. 

 

Aşağıdaki makaleler 2010 yılı içerisinde hazırlanmıştır:a

• The Situation of Service Provision at Youth Counseling and Health Centers- A Review Study on Observations of Service Providers of the Centers; Çelik K., Esin A., Journal of Adolescent Research (yayında)

 

• Ankara İlinde İlköğretim ve Lise Son Sınıfa Devam Eden ve Gençlik Danışma Merkezi Hizmetlerini Kullanan Gençlerin Başvuru Nedenleri, Bilgi Kaynakları ve Cinsel Üreme Sağlığı Konusuna İlişkin Bakış Açılarına İlişkin Bir Değerlendirme; Çelik K., Esin A., Dağdelen G., (Sağlık ve Toplum Dergisi, 2010, No :1, sf:13-26)

 

• An Evaluation of the Reasons for Non-Usage by Final Year Primary and High School Students of Services Provided in Youth Counseling and Health Service Centers in Ankara Province; Esin A., Çelik K., Journal of Sex Research (yayında)

 

• Integrating Sexual and Reproductive Health in Primary Health Care in Europe; Ketting E., Esin A., Quality in Primary Care 2010;18:269-82.

 

• Adolesan Dönemi Bilgi ve Yaşam TarzlarınınBelirlenmesi Araştırması, (Uluslararası Çocuk Merkezi ve Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Bölümü ile ortak hazırlanmıştır)

 

• Uluslararası Belgelerde Adolesan Hakları kitabı

 

• 9 Aralık 2010 tarihinde gerçekleştirilen “BirinciBasamakta Cinsel ve Üreme Sağlığı Hizmetlerinin Güçlendirilmesi Sempozyumu” ile ilgili olarak bir makale European Journal of General Practice dergisinde yayınlanmıştır. 2011;17:76-77 (http://informahealthcare.com/doi/pdf/10.3109/13 814788.2010.550000)